6 – Kvikmyndahátíðir #FilmLiteracy

Við lok nítjándu aldar var skeið hinna fyrstu heimssýninga. Kvikmyndir, sem komu fram á sjónarsviðið á sama tíma, hafa æ síðan verið tengdar við hugmyndina um að njóta þeirra sem ,listviðburða’, og þar sem um sviðslist er að ræða er þá frekar vitnað til þessara viðburða sem ,hátíða’.

Árið 1910 var fyrsti opinberi viðburðurinn haldinn í Mílanó, en þangað komu framleiðendur frá Ítalíu, Frakklandi, Þýskalandi og Bandaríkjunum. Það var þó með tilkomu kvikmynda í fullri lengd og talmynda, sem kvikmyndir voru loks viðurkenndar sem sjálfstæð listgrein, sem bæri að sýna við sérstök tækifæri á árlegum hátíðum.

Fyrsta kvikmyndahátíðin var sett á stofn á Ítalíu 1932; Kvikmyndahátíðin í Feneyjum. Hún var mótsstaður ýmissa aðila: Kvikmyndaáhugafólks, heimamanna sem tengdust ferðamennsku og tilvalinn vettvangur til að þróa markað með innlendar og alþjóðlegar kvikmyndir. Þar gat listafólk frá ýmsum löndum og frá ólíkum menningarsvæðum borið saman bækur sínar og almenningur fékk líka tækifæri til að hitta listamenn og eiga samræður við þá.

Í kjölfarið var Kvikmyndahátíðin í Cannes stofnuð í Frakklandi 1946, og samstundis upphófst mikil og skapandi samkeppni við ítölsku hátíðina. Innan fárra ára urðu fleiri alþjóðlegar hátíðir til (eins og Locarno í Sviss 1946 og Berlín í Þýskalandi 1951) og komist var að samkomulagi um eins konar dagskrá; hvenær ætti að sýna myndir á alþjóðavísu.

Frá upphafi voru verðlaun eitt aðalaðdráttarafl slíkra hátíða, bæði vegna viðurkenningarinnar sem hátíðirnar nutu, en ekki síður vegna fjárhagslegs ávinnings. Mikilvægi verðlaunanna var undir fagmennsku dómnefndanna komið, en oftast sátu í þeim karlar og konur úr kvikmyndaiðnaðinum, þekkt og áberandi fólk úr heimi menningar og lista. Algengustu verðlaunin á þessum hátíðum voru veitt fyrir bestu kvikmynd, bestu leikstjórn og besta leik. Í gegnum árin hafa margar hátíðir reynt að kynna sig sem tískuviðburði, sem geti náð til fjöldans og vakið athygli fjölmiðla.

Ekki má gleyma því að einnig hafa verið stofnaðar sérhæfðari kvikmyndahátíðir og margar þeirra notið vinsælda. Má þar nefna Oberhausen, stofnuð 1955 og tileinkuð stuttmyndum, Alþjóðlega  hreyfimyndahátíðin í Annecy, stofnuð 1960, Alþjóðleg kvikmyndahátíð nýju kvikmyndarinnar í Pesaro, stofnuð 1965 og tileinkuð upprennandi kvikmyndagerðarmönnum. Aðrar virtar og sögufrægar hátíðir eru til dæmis Karlovy Vary, sem var stofnuð í fyrrverandi Tékkóslóvakíu á fimmta áratugnum, Kvikmyndahátíðin í San Sebastian, sett á stofn 1953 og Pan African Film and Television Festival (FESPACO), sem er haldin í Burkina Faso. Í Norður-Ameríku hefur hin virta Alþjóðlega kvikmyndahátíð í Toronto verið haldin síðan 1976, en hún er núna ákaflega mikilvægur vettvangur fyrir kvikmyndir, þar á meðal Hollywood-myndir og þar er veigamikill markaður fyrir sölu kvikmynda alls staðar að úr heiminum. Í Norður-Ameríku er Sundance kvikmyndahátíðin líka haldin, en hún er helguð sjálfstæðum (óháðum) kvikmyndum.

Til viðbótar eru fjölmargar smærri og meðalstórar hátíðir haldnar, sem eiga mikinn þátt í að drífa áfram þróun hljóðræns og sjónræns efnis, og eru mikilvægar fyrir fjárhagslega afkomu viðkomandi staða þar sem þær fara fram. Þess vegna hafa bæði stórar og smáar hátíðir notið góðs af ríkulegum fjárstuðningi opinberra aðila. Á síðustu árum hefur orðið kúvending í þessum opinbera fjárstuðningi og það hefur neytt forsvarsmenn hátíðanna til að endurskoða hlutverk þeirra og leita nýrra leiða. Mikil vinna hefur verið lögð í að útbúa sérstakar dagskrár fyrir ólíka áhorfendahópa, til að reyna að fylgja tíðarandanum eftir. Í þessum dagskrám er um að ræða skiptingu, allt frá meginstraumsmyndum til mynda fyrir forfallna kvikmyndaaðdáendur. Einnig hafa verið settar upp svokallaðar tilraunastofur, vinnustofur  (work-shops) innan hátíðanna, sem eru starfandi allt árið, með þann tilgang að styðja beinlínis við undirbúning, þróun og framleiðslu kvikmynda með ákveðna eiginleika (fyrsta verk, alþjóðlegt samstarf, samruni miðla og svo framvegis).

Framleiðandi: Aiace Torino http://www.aiacetorino.it/
Leserar: Þórunn Hjartardóttir, Hafþór Ragnarsson
Tònilist: Bensound – Brazilsamba (Composed and performed by Bensound http://www.bensound.com)